Gıda Hileleri Bitmez!

Sevgili dostlar,

Tarım ve Orman Bakanlığı hileli gıda üreten firmaların isimlerini ve bu firmaların gıdalara hangi hileleri yaptıkları ile ilgili ifşa listelerini açıklamaya devam ediyor. Geçenlerde de bir liste yayınlandı. Listede birçok firmanın birçok üründe yaptığı taklit ve tağşiş görülüyor.

Gıda maddelerinin ve gıda ile temasta bulunan madde ve malzemelerin, mevzuata veya izin verilen özelliklerine aykırı olarak üretilmesi “tağşiş” olarak tanımlanıyor. “Taklit” ise adı üzerinde sütsüz peynir, arısız bal gibi gerçek bir gıdayı taklit etme olarak görülüyor.

Altmış milyon fakir

Bir kere cezalar caydırıcı değil. Ancak cezaları ne kadar arttırsanız arttırın şayet bu hileli ürünlere bir talep varsa bunun önüne geçemezsiniz. Evet bu ürünlere talep hem de çok büyük bir talep bulunuyor.

Şöyle ifade edeyim; Türkiye’de asgari ücret açlık sınırının altında kaldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2025 verilerine göre; Türkiye nüfusunun yüzde 69,3’ü, yani aşağı yukarı 60 milyon insan asgari ücretin yüzde 50’si ve altı karşılığında çalışıyor. Asgari ücretin iki katından fazla çalışan nüfus oranı ise, yüzde 17,7’ye geriledi. Bu da yaklaşık 15 milyon çalışana denk geliyor. Bunların yanı sıra yine kurumların bildirdiklerine göre 20 milyon insan da sosyal yardımlarla geçiniyor.

Ortalıkta on beş milyon kişi var

Nispeten daha iyi gelirli olan bu 15 milyon insan kaliteli gıda tüketiyor, restoranlara-kafelere-otellere gidiyor, tatil yapıyor, sinema-tiyatroyu takip ediyor. “Bak kafeler-restoranlar-oteller dolu” deniyor ya, ortalıkta sadece 15 milyon insan görülüyor. Gerisi hileli gıda tüketmek zorunda kalıyor, evde televizyon başında oturuyor, tatile akrabasının yanına gidiyor.

Geçinmek mucize

Bütün bunları düşündüğümüzde, bir yandan çocuk okutan, evdeki faturaları ödeyen, belki de ev kirası veren, gıda dışı tüketim malları da satın almak zorunda kalan 70 milyon insan 300 lira verip peynir, 500 lira verip tereyağı, 300 lira verip bal, 300 lira verip ambalajlı zeytinyağı tabii ki satın alamaz.

Ne yapar? Gelirine göre içerisine margarin karıştırılmış ucuz tereyağı, süt olmadan üretilmiş ucuz peynir, fruktoz şurubundan yapılmış ucuz bal, diğer ucuz yağlarla karıştırılmış zeytinyağı satın almak zorunda kalır.

Ne yapılmalı?

“Zorunda kalır” diyorum. Çünkü güvenli gıdaya bu ekonomik durumda istese de ulaşamaz. Demek ki birinci planda çalışanların gelirlerinin arttırılması gerekiyor. Örneğin asgari ücretin en az 40, emeklilerin ücretlerinin en az 50, çalışanların ortalama ücretlerinin en az 70 bin lira olması gerekiyor. Yani gelir adaletinin sağlanması gerekiyor.

Bu yapılmazsa diğer önlemler hiçbir işe yaramazlar. Ancak yine de alınacak diğer önlemlere de kısaca bakalım.  

Türkiye’de 675 bin civarında kayıtlı ve onaylı gıda işletmesi varken, bunları denetlemede görevli olan kişi sayısı ise sadece 7 bin. Buna karşın mezun olduktan sonra iş bulamayan ya da başka iş kollarında çalışan binlerce başta gıda mühendisi, ziraat mühendisi, su ürünleri mühendisi, veteriner hekimler ile bunların tekniker ve teknisyenleri bulunuyor.

Gıda terörünün azaltılmasında etkili olacak olan söz konusu meslek gruplarının istihdamı için bakanlık yeni kadrolar açmalı. Yetkilendirilmiş gıda danışmanlığı projesi hayata geçirilmeli. Yeterli sıklıkta gıda denetimleri arttırılmalı. Gıda denetimlerini yürüten birim AB’nde olduğu gibi bağımsız ve özerk bir yapıya kavuşturulmalı.  

Her zaman söylediğimiz gibi…