Yazar: Erdem Ak
İlkesel Kooperatifçilik – 1
Kısa adı ICA olan Uluslararası Kooperatif Birliği’nin başarılı kooperatiflerin ortak özelliklerinden hareket ederek ortaya koyduğu yedi evrensel kooperatifçilik ilkesi vardır. Bunlar;
- Gönüllü ve herkese açık ortaklık,
- Ortaklar tarafından gerçekleştirilen demokratik denetim,
- Ortakların ekonomik katılımı,
- Özerklik ve bağımsızlık,
- Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme,
- Kooperatifler arasında iş birliği ve
- Topluma karşı sorumlu olmadır.
Ülkemizde bu ilkelerin farklı uygulama örnekleri yaşanmaktadır. Yedi evrensel ilkeyle ilgili ve doğrudan kooperatif ortaklarınca ifade edilen üçer açıklamayı, yorumsuz olarak aşağıda paylaşıyorum:
1.Gönüllü ve herkese açık ortaklık
“Yöneticim, bir gün beni yanına çağırarak, ‘bir kooperatif kuracağız, sen de yönetimde olacaksın’ dedi. Böylelikle hiçbir deneyimim olmadan kooperatif kurucusu ve yöneticisi oldum.”
“Yakın arkadaşımın daveti ile kooperatife girdim. Öncesinde aklımda olan bir şey değildi.”
“Yakınlarda olan kooperatif beni ortaklığa kabul etmediği için yeni bir kooperatif kurmaya karar verdim.”
2. Ortaklar tarafından gerçekleştirilen demokratik denetim
“Genel kurullarımızda, genelde muhasebeci hızlıca mali belgeleri okuyor, biz de parmak kaldırıp geçiyoruz.”
“Genel kurul öncesinde, bazen de aynı gün muhasebeci raporları getiriyor.”
“Bizim kooperatifte her şeyi yönetim biliyor, biz işlere pek karışmayız.”
3. Ortakların ekonomik katılımı
“Kooperatif ortakları, hemen sigortalı ve maaşlı iş bekliyorlar.”
“Kooperatif ortağımız gelip bizden ürün fiyatı alıyor, o fiyatla gidip tüccarla pazarlık yaparak ürününü ona teslim ediyor.”
“Bazı ortaklarımız hiçbir faaliyet katılmadan kooperatiften para talep ediyor.”
4. Özerklik ve bağımsızlık
“Kooperatifin kuruluşunda öncülük neden makam sahibinin isteğiyle yönetime geldim, bir süre sonra onun isteğiyle ayrılmak zorunda kaldım.”
“Kooperatifin defterleri yönetimde değil.”
“Makam sahibi ile sorun yaşadık. Sonra bize yapılan destekler kesildi.”
5. Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme
“Eğitimlere katılmadan ve hiçbir bilgim olmadan kooperatif ortağı oldum.”
“Eğitimlere hep yöneticiler gidiyor.”
“Ortaklar, eğitimleri önemsemiyor, o yüzden katılmıyorlar.”
6. Kooperatifler arasında iş birliği
“Kooperatifler olarak birlikte hareket edemiyoruz.”
“İlimizdeki kooperatifler birbiriyle yıkıcı olarak rekabet ediyor.”
“Onlar bazı makam sahipleri ile yakın görüşüyor. Gemisini kurtaran kaptan!”
7. Topluma karşı sorumlu olma
“Sadece yakın arkadaşlardan oluşan bir kooperatifimiz var.”
“Rahatsız olduğum için kooperatiften dışlandım.”
“İlimizde sadece bazı kooperatifler destekleniyor.”
Bazı kooperatif ortaklarının evrensel kooperatifçilik ilkeleri ile ilgili açıklamalarını, herhangi bir görüş bildirmeden paylaşmış olsam da inandığım bir şey var; 7 evrensel ilkeden 3-4 tanesi bile anlamına ve kapsamına uygun biçimde uygulansa, ülkemizde oldukça farklı bir kooperatifçilik sisteminden bahsedebiliriz.
Birlikte hareket etmek alanında insanlığın bulduğu büyülü yöntemlerden birisi olan kooperatifçiliğin bilgi, birikim ve deneyimleri ortak mirasımızdır. Bu mirastan yararlanmak hem kooperatiflerimize hem de ülkemize ciddi kazanımlar sağlayabilir.
