21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günü

“Türkiye tarımsız, tarım kooperatifsiz kalkınamaz” diyen kooperatifçiliğin duayen ismi Prof.Dr. Ayhan Çıkın, 21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Gününün tarihçesini şöyle özetlemektedir; “Tarihin her döneminde karşılaşılan bölüşüm sorunu insanları çeşitli çözümler üretmeye yöneltmiştir. Salt kar ekseni üzerinde üretimini planlayan geleneksel kapitalist işletmelerin sonuçları ekonomiyi krizden krize sürüklerken, üretimi ‘insan ihtiyaçlarına göre planlayan kooperatif girişimler’ 21. Yüzyılın en gözde girişim biçimi olacağı, pek çok bilim adamınca ileriye sürülmektedir.

İşte bu işletme tipini tarihe armağan eden Rochdale Haksever Öncüleri, 21 Aralık 1844’de 28 işçinin 4 ay uğraşarak adam başına toplayabildiği 1’er İngiliz lirası ile toplam 28 sterlin sermaye ile kurulmuş, çağdaş kooperatiflerin başarılı ilk örneğidir.

Dünya kooperatifçilik günlerinde hep şunu düşünmüşümdür; acaba Rochdale Haksever Öncüleri, 21 Aralık gününü, yani gecenin en uzun, güneşin dünyayı en az aydınlattığı günü bilinçli olarak mı seçtiler?”

Uygar anlamda ilk kooperatifin kuruluş günü olarak Kuzey Yarımkürenin en kısa gününün seçilmesinin üzerinden 179 yıl geçti. Yaklaşık 180 yıl boyunca insanlık, kooperatifçilikte ve birlikte hareket etme konusunda çok önemli mesafeler kat etti. Bugün dünyada kooperatifçilik,  kalkınmada ve ekonomide oldukça önemli görevler ve roller üstlenmektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde başta tarım olmak üzere pek çok sektörde kooperatiflerin ağırlığı oldukça belirgindir.

Ülkemizde de Cumhuriyet ile birlikte kooperatifçilik hızla gelişmeye başlamıştır. Kendisi de ilk kurulan kooperatiflere ortak olan Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, “Kanaatim odur ki, muhakkak surette birleşmede kuvvet vardır. Kooperatif yapmak, maddi ve manevi kuvvetleri, zeka ve maharetleri birleştirmektir. Yoksa bir zayıf ile bir kuvvetlinin birleşmesinden bahsetmiyorum. Birleşmenin böylesi zayıf olanın kuvvetliye esir olması demektir. Ege iktisat mıntıkasındaki bütün insanların hasılalarını ve gayretlerini birleştirmesi muhakkak feyizli neticeler verecektir. Türkiye’nin say, hayat  ve mevcudiyetini mütalaa edince birleşmeden mütevellit fayda ve menfaatlerin çok büyük olacağı kanaatına varacağınızdan şüphe etmiyorum. Müstahsillerin birleşmesinden şahsi menfaatlerinin haleldar olacağını düşünenler tabii şikayet edeceklerdir” demektedir. Atatürk’ün 1931 yılında yaptığı bu kooperatifçilik tanımı, bugün dahi aşılamamıştır. Evrensel kooperatifçilik ilkeleri ve değerleri, bu cümlelerde net bir biçimde ifade edilmektedir.

Türk Kooperatifçilik hareketinin en önemli isimleri arasında yer alan Mahmut Türkmenoğlu ise tarımda ve kırda kooperatifçiliğin gerekliliğini ve gerçekliğini, “Kooperatif, köyün kalkınmasını ve köylünün aracı ve tefeciden kurtularak ekonomik yönden örgütlenmesini sağlayan en etkili araçtır.

Bizim anladığımız gerçek kooperatif, köylünün kendi yönettiği, kendi kendini denetlediği gerçek demokratik kooperatiftir” sözleriyle ifade etmiştir.

Ülkemizde bugün tarım başta olmak üzere üreten ve üretmeye çalışan insanlar çok ciddi sorunlarla karşı karşıyadır. Tek başlarına çözüm aramanın yetersiz kaldığını fark eden insanların bir araya geldiği çatının adı, kooperatifçiliktir. Gerçekten ülkemizi ve geleceğimizi kooperatifçilik kurtaracaktır.

Ancak ülkemizde kooperatifçilik halen istenen seviyede değildir. Kooperatifçilik alanında, gerçek üreticilerin ve kooperatifçilerin yapması gereken çok fazla şey vardır. Bu şeylerden birisi de kooperatifçilik tarihini öğrenmek ve onlara sahip çıkmaktır. Öğrenmek ve birlikte çalışmak, ülkemizin hemen her alanda yaşadığı iki temel eksiğini ortadan kaldırmanın ilk adımları olacaktır; Bunlar; örgütlülük ve bilinçtir. “Bilinç örgütü, örgüt de bilinci geliştirip büyütecektir.”

Rochdale Haksever Öncülerinin insanlığa armağan ettiği “üçüncü yol”un 179. yılında; başta  Mustafa Kemal Atatürk, Nazmi Topçuoğlu, Kazım Nuri Çörüş, Ahmet Sarı, Mahmut Türkmenoğlu, Ziya Gökalp Mülayim, Ayhan Çıkın, Selçuk Bilgi, Ç. Özcan Kokulu üzere, ülkemizde ve dünyada kooperatifçiliğe gönül vermiş ve kooperatifçiliğe destek olmuş herkesin 21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günü kutlu olsun.