Buğday Fiyatı

2023 sezonu buğday alım fiyatı bugünlerde açıklanacak. Tabi ki buğday eken çiftçiler alım fiyatını dört gözle bekliyorlar. Bu yazıda; 2023 yılı buğday üretim maliyetinin ne kadar olduğu ve buğday fiyatının en az ne kadar olması gerektiğini hesaplayarak anlatmak istiyorum.

2023 Sezonu Buğday Üretim Maliyeti ve Fiyatı

Buğdayın bu sezon alım fiyatının ne olması gerektiğine geçmeden önce, maliyetini hesaplamak, buğday fiyatının en az ne kadar olması gerektiği hakkında öneride bulunmak adına daha iyi olacaktır.

Buğday maliyeti ülkemizin her yerinde arazi kiraları haricinde birbirine yakındır. Ancak verim açısından bölgeler arasında uçurum vardır. Adana’da ortalama 360-400 kg/da olan verim, Doğu Anadolu’da iklime göre 80-150 kg/da, Trakya’da 400-500 kg/da arasındadır. TÜİK 2022 verilerine göre ortalama verim 298 kg/da’dır. Ayrıca, Adana şartlarında buğday hasadından sonra ikinci belki de üçüncü ürün alma imkanı olabilirken, Doğu bölgelerinde susuz ve verimsiz topraklar ile nadastan dolayı iki yılda bir ürün alınmakta, Trakya’da ise her yıl ürün alınabilmektedir.

Biz burada hesaplama yaparken, Adana şartlarında susuz/kuru üretimde en yüksek alınabilecek 400kg/da miktarını esas alacağız. Eğer ortalama verim olan 298 kg/da (TÜİK-2022) esas alınacak olursa bir kilo buğday maliyeti 10,60 TL’ye kadar çıkmaktadır.

400kg/da buğday verimine göre;

Buğday maliyet unsurları;

Tarla kirası (ortalama) : 700 TL/da

Gübre Taban ve Üst: 900 TL/da (en az yaklaşık olarak)

Mazot 6,25 lt: 140 TL/da

(sürüm-3 lt, goble-1lt, tapan-0,75 lt, ekim-0,5 lt, gübre/ilaç-1 lt = 6,25lt/da)

Tohum – 20 kg/da 240 TL (Kasım 2021 fiyatı)

İlaç (ot ve pas için): 200 TL

İşçilik: 450 tl/da (en az yaklaşık olarak)

(sürüm/goble/tırmık/tapan/gübreleme/ilaç/ekim/hasat vb. için)

Biçerdöver/Hasat: 150 TL/da

Nakliye ve sair masraflar: 130 TL/da

1. Gider, Amortisman, Faiz: 250 TL/da

Toplam: 3.160 TL/da

Verim: 400 kg/da (susuzda alınabilecek en yüksek verim)

1 kg Buğday maliyeti: 7,90 TL/kg (destekler hariç)

Destekler: 0,30 TL/kg (mazot + gübre destek toplamı 121 TL/da olduğundan 400 kg/da verime göre)

Net Maliyet: Maliyet – Destekler

Net Maliyet: 7,60 TL/kg

Satış Fiyatı Ne Olmalı?

Buğday Satış Fiyatı= maliyet + En Az %35 Kar/Refah Payı olmalıdır.

Bu durumda;

Buğdayın Fiyatı

destekler hariç en az 10,26 TL/kg

destekler dahil en az 10,56 TL/kg olmalıdır.

Buna göre, çiftçi sadece parasını enflasyona karşı korumuş oluyor.

Kaldı ki; en son mevcut olan Nisan 2023 verilerine göre bile;

Tek yıllık tahıllarda, tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) yıllık 2023/Nisan  %49,99

Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE), 2023/Şubatta yıllık bazda % 69,99.

Farz edelim ki çiftçi buğday üretiminde bulunmasaydı; (100 da üzerinden) geliri şöyle olacaktı;

Tarla Kirası geliri 700 TL x 100 da: 70.000 TL

70.000 TL’nin %25 faizi: 17.500 TL

Toplam: 87.500 TL

Kira hariç 2.460 TL/da x 100 da maliyetin faiz geliri(%25): 61.500 TL

Toplam gelir =87.500+61.500=149.000 TL elde edecekti.

Hiç çalışmadan ve riske girmeden 149.000 TL kazanacaktı.

Eğer buğday ekerse sonucunda en yüksek verim üzerinden % 35 kar/refah payı ile ne kadar gelir elde edecek: 106.400 TL (Kaldı ki buğdaya 10,26 TL/kg verilirse.)

Bu durumda 100 da buğday eken çiftçi ailesinin aylık ortalama geliri; 106.400 TL / 12 ay = 8.866 TL olmaktadır. Bu da ancak asgari ücret düzeyindedir. Bu aylık gelirden Bağ-Kur primi ödenecek ve geçim sağlanacaktır.

Bu durumda insanları çiftçiliğe devam ettirmek mümkün değildir. Kaldı ki genç nüfusu tarım sektöründe tutmak imkansızdır.

Yine de buğday ekim faaliyetinde bulunmak, tarlayı kiraya vermek kadar getiriyi yakalayamıyor.

Eğer tarlayı kirayı vermenin getirisi kadar gelir elde etmek istenirse, buğday fiyatının en az 11.33 TL/kg olması gerekir.

Öyleyse risk almanın ve ekmenin bir anlamı kalmıyor.

Demek ki 2023 desteklerine rağmen, destekler halen yetersiz ve girdi fiyatları çok yüksek.

İthalat için ödeyeceğimiz fiyatı biz kendi çiftimize ödeyelim.

Bereketli ve kazançlı bir hasat olsun.

“SAKIN TARIM ve GIDAYI İHMAL ETMEYİN”.

“Ellere (başkasına/ithalata) güvenen aç kalır.

“Elden (başkasından/ithalattan) gelenden öğün olmaz”.

TARIM VE GIDA BİR MİLLİ GÜVENLİK MESELESİDİR.